Hij was het eerste idool van Wayne Gretzky. The Great One zegt er zelf over: “Mijn vader Walter nam me mee naar de wedstrijden om naar het schaatsen van hem te gaan kijken toen de LA Kings Toronto en Montreal bezochten. Ook als de wedstrijden van de Kings op TV werden vertoond, bij Hockey Night in Canada, keek ik. Hij was één van de beste schaatsers die iemand ooit had gezien en ik herinner me hoe gefascineerd ik was toen ik hem zag.” Gretzky heeft het hier over Juha Widing.
Widing’s weg naar het sterrendom van de NHL was een opmerkelijke en het einde kwam plotseling. Hij was de eerste in Europa opgeleide ijshockeyer die zich wist te vestigen in de NHL. Toch was zijn verhaal lang onbekend aan deze kant van de grote plas. Zelfs in zijn eigen land Zweden.
Geboren in Finland, opgegroeid in Zweden
Juha Widing werd op 4 juli 1947 geboren in Oulu, Finland. Zijn moeder en stiefvader waren Zweedse Finnen. Het gezin verhuisde toen Juha nog maar vier was naar Zweden en kreeg daar de Zweedse nationaliteit. Ondanks dat hij in Finland was geboren voelden Widing zich, zo gaven zijn vier zoons aan, een 100% Zweed. Uiteindelijk bracht hij het grootste deel van zijn jeugd door in Grums waar zijn talent al meteen opviel. Wat later ging de talentvolle Juha naar Göteborg om voor GAIS te gaan spelen.
Tekst gaat verder na de foto
Naar Canada
Daar kwam hij al op zestien jarige leeftijd uit voor het eerste team. Zijn Canadese coach bracht hem in contact met enkele clubs uit Canada. De snelle en technische Widing greep zijn kans en kwam terecht in Brandon, op zo’n twee uur rijden van Winnipeg. In Brandon ging hij spelen voor Brandon Wheat Kings en was er meteen een sensatie. De manier zoals hij zich bewoog op het ijs was ongekend. Wat hij kon met een stick en een puck konden er niet veel. Zijn bijnaam werd al snel “The Flying Swede”.
Zijn voormalige teamgenoot Bill Fairbairn (dertien seizoenen NHL) herinnert zich hun tijd in Brandon nog goed: “Ik moest er voor zorgen dat de puck bij Juha terecht kwam. Hij was echt een fantastische schaatser met een geweldig schot.” In het seizoen 1967/1968 tekende Fairbairn voor 142 punten in 55 wedstrijden (60G, 82A). Zijn Zweedse teamgenoot speelde ‘slechts’ 43 wedstrijden, maar kwam met 70 goals en 74 assists op 144 punten uit in dat seizoen.
Tekst gaat verder na de foto
“Juha kon toen al dingen doen met de puck op het ijs die je nu de sterren van vandaag ziet doen. Hij was zijn tijd zo ver vooruit. Ik ben blij dat ik de kans heb gekregen om met hem te spelen, ik zou nooit zo ver in mijn carrière zijn gekomen als Juha niet zo jong uit Zweden was overgekomen. Ze noemden ons ‘The Brandon Bashers Express”, vervolgt Bill Fairbairn in een gesprek met de Zweedse krant Expressen.
Ook bij de tegenstanders en hun aanhang was Widing geen onbekende. De uitwedstrijden van Brandon Wheat Kings werden zeer goed bekeken en op het ijs was er groot respect voor de Zweedse center. Bij gevechten waagde niemand het om met Widing te gaan vechten. Zelfs in de wedstrijden tegen rivaal Flin Flon Bombers, waar bench-crawls bij de wedstrijden hoorden, stak niemand een vinger uit tegen Juha. Ondanks dat twee latere ‘Broad Street Bullies’ voor de Bombers op het ijs stonden (Bobby Clarke en Reggie Leach wonnen in 1975 de Stanley Cup met Philadelphia Flyers.)
Talent bij New York Rangers
De Wheat Kings behoorden tot New York Rangers organisatie en het NHL team liet hen in het volgende seizoen een stap omhoog maken. De twee gingen naar Omaha Knights.
Eén jaar speelden ze daar samen en in 1969 maakte Juha de overstap naar de NHL, waar Fairbairn al een seizoen eerder was begonnen. Widing is dan 22 jaar en maakte zijn debuut bij New York Rangers.
Widing bleef een half jaar in The Big Apple. Na 44 wedstrijden voor de Rangers te hebben gespeeld werd hij naar Los Angeles gestuurd. De Rangers willden de play-offs halen en daar voor het succes gaan. Ted Irvine kwam over vanauit Californië om daarvoor te gaan zorgen.
Rangers GM Emile Francis betreurde het afscheid van de Zweedse aanvaller, die hij had zien opgroeien. Francis had de toen 17-jarige bij Brandon Wheat Kings ondergebracht. “Widing had gewoon een kans nodig om te spelen. Hij is een zeer talentvolle center en hij moet zich tot een ster kunnen ontwikkelen”, aldus Francis in de Los Angeles Times van februari 1970. “Ik baalde enorm om hem te laten gaan, maar we vonden dat Irvine de speler was die we nodig hadden om de divisie en de Stanley Cup te winnen.”
Widing was niet de eerste in Europa geboren speler die de NHL bereikte. Buiten zo’n dertig in Groot-Brittannië geboren spelers (onder andere Ken Hodge, 880 NHL wedstrijden en twee Stanley Cups en Jack Evans één Stanley Cup en 754 NHL wedstrijden) werden ook deze spelers in Europa geboren.
| Geboorteland | Debuutjaar | Eerste ploeg NHL | |
| Albert Pudas | Finland | 1926/1927 | Toronto Maple Leafs |
| Johnny Gottselig | Rusland | 1928/1929 | Chicago Black Hawks |
| Joe Jerwa | Polen | 1930/1931 | New York Rangers |
| Gus Forslund | Zweden | 1932/1933 | Ottawa Senators |
| Sweeney Schriner | Rusland | 1934/1935 | New York Americans |
| Pentti Lund | Finland | 1948/1949 | New York Rangers |
| Sid Finney | Ierland | 1951/1952 | Chicago Black Hawks |
| Stan Mikita | Slowakije | 1958/1959 | Chicago Black Hawks |
| Ulf Sterner | Zweden | 1964/1965 | New York Rangers |
| Poul Popiel | Denemarken | 1965/1966 | Boston Bruins |
Op één na gingen ze echter allemaal al op erg jonge leeftijd naar Canada of de VS en kregen daar hun opleiding. Alleen Ulf Sterner maakte de overstap naar Noord-Amerika pas op latere leeftijd, toen hij 23 jaar oud was. Met vier wedstrijden in de NHL kon die stap niet succesvol genoemd worden. Juha Widing kon zich dus met recht de eerste echte Europese speler in de NHL noemen.
Ster bij Los Angeles Kings
Bij Los Angeles Kings groeide Juha Widing inderdaad uit tot een ster. Teamgenoten en staff van de Kings uit die tijd spreken nog steeds vol lof over hem. Zo vindt zijn voormalige trainer in Los Angeles, Pete Demers, hem nog steeds één van de beste schaatsers van de Kings, op dezelfde hoogte als Paul Coffey.
In Los Angeles kreeg hij ook zijn bijnaam Whitey. De Noord-Amerikanen hebben nog steeds moeite met de uitspraak van zijn naam (Vee-ding) en in LA wordt hij Why-ding genoemd. De toenmalige eigenaar van de Kings was dol op bijnamen en besloot dat Juha Widing voortaan door het leven kon gaan als Whitey Why-ding.
Het paste ook wel bij de blonde Zweed met het lange haar. In die tijd was een helm nog niet verplicht en menig tegenstander moet gek geworden zijn als die gast met die blonde-manen hem weer te snel af was. “Wat je ook niet kon missen op het ijs was zijn schaatsvermogen. In een halve stap was hij op volle snelheid. Hij was op dat moment een van de beste schaatsers in de competitie”, herinnert Bob Berry zich Widing.
Tekst gaat verder na de foto
Berry was in 1970/1971 de tweede op de topscorerslijst van Los Angeles (77 wedstrijden, 63 punten -25G, 38A-). Degene die de lijst aanvoerde was Juha Widing. Met een wedstrijd meer kwam hij uit op 65 punten (25G, 40A).
Widing staat in een bijzonder lijstje van Kings spelers die in hun eerste drie jaar in Los Angeles de topscorerslijst aanvoerden. Marcel Dionne, Wayne Gretzky en Anze Kopitar.
De “Hot-line” in L.A.
Net zoals hij bij de Wheat Kings in een super-lijn speelde, deed hij dat bij de Kings in Los Angeles ook. De ‘Hot-Line’ werd gevormd door Berry, Widing en Mike Corrigan. Eén van de beste lijnen in de NHL in die tijd. “We waren een perfecte mix van wat een goede lijn zou moeten zijn. Bob was een goalgetter en parkeerde zichzelf vaak tegen de crease, ik was allrounder en bewoog over het hele aanvalsvak. Juha was de grote en zware center, die de tegenstanders dwong om met twee mannen hem te verdedigen. Maar hij vond altijd zijn weg met zijn passes of zijn schot”, liet Corrigan optekenen in de Zweedse krant Expressen.
Tekst gaat verder na de foto
De drie woonden ook vlakbij elkaar en buiten het ijshockey konden ze het ook prima met elkaar vinden. Corrigan en Berry denken nog steeds met glimlach terug aan de scherpzinnige humor van hun Zweedse teamgenoot. Widing had altijd wel zijn ad-remme antwoord klaar. Toch was hij verder erg rustig, haast introvert. En zeker niet iemand die opschepte over zijn prestaties als ijshockeyer. Hij was zoals ze in Zweden zeggen ‘lågom’. Juha was verder een hele vriendelijke jongen, eentje die je graag zou zien als schoonzoon, werd er gezegd. In Brandon had hij Susan leren kennen en de twee waren vanaf de eerste ontmoeting vrijwel onafscheidelijk. Samen kregen ze vier zoons: Jim, Matthew, Jon en Miles.
Druk van constant presteren
Het succes had echter ook zijn keerzijde. Los Angeles Kings was zeker geen topteam toen Widing daar kwam. Er werden meer wedstrijden verloren dan gewonnen. Van de eerste lijn waarin hij speelde werd iedere avond veel verwacht. Als die niet scoorde, was de wedstrijd sowieso verloren. Dat bracht veel druk met zich mee, zeker ook toen de Kings in 1975/1976 Marcel Dionne binnen wisten te halen.
Tekst gaat verder na de foto
Tre Kronor
Zijn mooiste momenten op het ijs moesten toen nog komen. In september 1976 werd de Canada Cup gespeeld en Juha Widing maakte op zijn 29e zijn debuut voor het Zweedse nationale team. Op dat moment was hij in Zweden de grote onbekende van het team. In die tijd was er nog geen internet en de NHL werd niet uitgezonden. Er speelden meer NHL en WHA spelers in het Zweedse team maar die hadden zich allemaal al laten zien in de Zweedse competitie.
De andere Noord-Amerikaanse Zweden waren:
| Team in 1974/7195 | |
| Thommie Bergman | Winnipeg Jets (WHA) |
| Börje Salming | Toronto Maple Leafs (NHL) |
| Erik Sjöberg | Winnipeg Jets (WHA) |
| Inge Hammarström | Toronto Maple Leafs (NHL) |
| Anders Hedberg | Winnipeg Jets (WHA) |
| Ulf Nilsson | Winnipeg Jets (WHA) |
(Hedberg en Nilsson stapten in 1978 over naar New York Rangers en waren op dat moment de best betaalde spelers in de NHL)
In de eerste wedstrijd scoorde Widing meteen een goal en assist. maar vooral zijn spel viel op tijdens deze Canada Cup. Hierna was hij geen onbekende meer in Zweden. “Dat hij Zweden kon vertegenwoordigen en het Tre Kronor-shirt droeg in de Canada Cup, was wat vader waarschijnlijk het meest trots maakte tijdens zijn hele carrière. Dat hij samen met Börje Salming, Anders Hedberg en Ulf Nilsson in het nationale team mocht spelen, was een herinnering aan zijn leven. Hij werd geboren in Finland, maar beschouwde zichzelf Zweeds”, zegt Juha’s zoon Mathew. Het verlies in de laatste wedstrijd kwam daarom ook hard aan bij hem, juist omdat het tegen Finland was.
Tekst gaat verder na de foto
De WHA, Cleveland en Edmonton
In het volgende seizoen werd Widing getraded naar Cleveland Barons (de voortzetting van Califonia Golden Seals dat in 1976 verhuisde naar Cleveland en in 1978 werd samengevoegd met Minnesota North Stars). Na het seizoen 1976/1977 stapte Widing over van de NHL naar de concurrerende competitie WHA. Hij ging in 1977/1978 spelen voor Edmonton Oilers. In Edmonton liep het weer beter dan in de voorgaande jaren. Een jaar later kwam Wayne Gretzky bij de Oilers. Voor Gretzky was er echter geen kans om samen te spelen met zijn jeugd-idool.
Tekst gaat verder na de foto
Widing werd voor het seizoen getraded naar Indianapolis Racers (het team waar Gretzky dat seizoen nog acht wedstrijden speelde voordat hij naar Edmonton ging). Voor ‘Whitey’ was dat de reden om te stoppen met ijshockey. Hij wilde niet als ’trade bait’ gebruikt worden door een club.
Voorbeeld voor Gretzky
The Great One speelde dus voor drie teams waar Widing ook voor speelde. Toch kwamen ze elkaar nooit persoonlijk tegen. “Ja het is waar, ik heb hem net gemist. Ik heb hem nooit persoonlijk ontmoet en miste hem met een marge van een jaar in Edmonton.” Gretzky vervolgt: “Eén van de eerste foto’s die ik bij King’s Club Chancellor aan de muur zag hangen toen ik in 1988 in Los Angeles werd voorgesteld, was die van Juha Widing. Ik vertelde hen dat dit een van de favoriete spelers van mij was geweest. Mijn connectie met Juha gaat ver terug in de tijd.”
“Iedereen sprak toen over hem. Op dat moment waren er maar een paar spelers die boven de menigte uitstegen als het ging om schaatstechniek. Jongens zoals Inge Hammarström, Guy Lafleur, Bobby Orr en Juha Widing. Zij waren zo bijzonder omdat ze tot de kleine groep behoorden die zich onderscheidde.
Na het ijshockey
Doordat hij rustig aan had geleefd en goed had geïnvesteerd kon hij zich die stap om uit het ijshockey te stappen financieel ook goed veroorloven. Hij had wat onroerend goed gekocht voor de verhuur (dat nog steeds in bezit is van de familie) en het gezin ging zelf in Kelowna wonen.
Tekst gaat verder na de foto
Daar overleed hij op 30 december 1984 aan een hartstilstand. Nog maar 37 jaar oud. Zo kwam er een vroeg einde aan het leven van één van de beste Europese spelers in de NHL. En, zeker gezien zijn sterrenstatus bij de Kings, één van de minst bekende Europese spelers in de NHL. Widing was de eerste in Europa opgeleide speler die zijn naam wist te vestigen in de NHL.
Veel oud teamgenoten, fans en zijn familie spreken nog steeds met bewondering en liefde over Widing. De Zweedse zender SVT maakte in 2019 een driedelige documentaire over het Zweeds ijshockey: Hockeyns Historia. In aflevering twee en drie, van de in totaal drie uur durende serie, wordt ook aandacht besteed aan Juha Widing. Zijn zoon Jon zegt hierover: “Er circuleren veel geruchten [zoals het drankmisbruik], het meeste daarvan wordt uit de lucht gegrepen. Alleen wij, de familie, weten wie onze vader was.”
De fragmenten uit de documentaire-reeks die over Juha Widing gaan hebben we samengevoegd en van Nederlandse ondertiteling voorzien:
