12 april 2019 werd een historische datum in het Nederlandse dames ijshockey. Oranje won met 2-0 van Polen en schaarde zich voor de eerste keer in de historie bij de beste zestien ijshockeylanden van de wereld. Volgend seizoen acteert de ploeg in Division 1A, één niveau onder de absolute wereldtop. Een discussie die al langer ‘rondwaait’ komt daarmee weer op tafel als het om de nationale teams gaat. Moeten de vrouwen niet simpelweg het speerpunt worden als het gaat om de Oranje teams? Ed Versteeve zet één en ander uiteen en komt met een volmondig JA!
ORANJE MANNEN vs. DAMES
Laten we eens beginnen om de resultaten op de afgelopen vijf WK’s eens rustig op een rijtje te zetten.
Mannen
In 2014 spelen de mannen, na de bronzen plak het jaar ervoor, in Vilnius in division 1B. Daar stelt het in het laatste duel handhaving veilig door met 9-1 van Roemenië te winnen. In 2015 komt het in Eindhoven opnieuw aan op het laatste duel, deze keer tegen Estland. Maar het gaat mis, Nederland verliest met 3-1 en degradeert. Bondscoach Eimers heeft in Eindhoven de beschikking over ‘de Tilburgers’, maar het mag niet baten. Vanaf 2016 krijgt Oranje te maken met het fenomeen ‘Tilburg Trappers in de Oberliga’. De Brabanders komen dan voor het eerst uit in Duitsland; goed voor de ontwikkeling van de club en spelers, maar vanaf dat seizoen kan Oranje niet ‘zomaar’ rekenen op de Tilburgers, omdat de play-offs in de Oberliga qua schema het WK flink in de weg zitten.
Oranje brengt een entry list van liefst 47 namen aan, maar uiteindelijk gaat Eimers op pad met 21 spelers. Twee daarvan komen van Trappers (de dan 19-jarige Leeuwesteijn en 21-jarige Van Gestel). Nederland speelt een puik toernooi en promoveert -enigszins onverwacht- in het Spaanse Jaca terug naar Division 1B. In 2017 is het WK in Belfast en daar komt voor het eerst het keiharde ‘Trappers effect’ naar boven. Oranje reist met negentien spelers af en krijgt ongenadig hard op zijn falie. De 14-0 tegen Groot-Brittannië is wellicht het dieptepunt van het toernooi en Nederland zakt weer af naar 2A. Voor de tweede maal in vier jaar tijd doet het WK-circus Nederland aan, als het toernooi van 2018 Tilburg aantikt. Trappers is ‘op tijd’ kampioen geworden en dus kan de nieuwe coach, Doug Mason, zijn sterkste Oranje opstellen. Gedragen door niet minder dan vijftien Trappers in de selectie veegt Oranje de ijsvloer aan met de tegenstanders. Met een gemiddelde van (bijna) negen treffers per wedstrijd, keert Oranje terug in 1B.
Vrouwen
In 2014 gaan de Oranje vrouwen er in Straatsburg met het zilver vandoor; alleen het gastland blijft de dames voor op dat toernooi. Een jaar later pakt het in Peking tijdens het WK in 2015 opnieuw de zilveren plak. Dit keer gaat Slowakije met het goud aan de haal. In 2016 gaat het dan op bizarre wijze mis in Italië. Hongarije laat het laatste duel tegen China lopen en Oranje is het kind van de rekening. Het degradeert terug naar 2A. In Zuid-Korea (2017) is één ding duidelijk; het thuisland staat in het aanloopjaar naar de Olympische Spelen en trekt alles uit de kast om het goud te pakken. Dat lukt ook; want in de finale wordt Nederland met 2-0 verslagen en dus is er opnieuw zilver voor de dames, maar nu een niveau lager. In 2018 volgt dan de revanche van de dames; met een clean sweep raast het door het toernooi in Slovenië, pakt het de gouden plak en bewerkstelligt men de terugkeer naar Division 1B.
2019
De vrouwen presteerden het afgelopen WK in Peking sensationeel; met opnieuw vijf zeges (waaronder op Olympiër Zuid-Korea en favoriet China) werd de hele Division 1B opzij gezet en pakte het promotie naar Division 1A. Voor het eerst hoort de ploeg van Joep Franke bij de beste zestien van de wereld. Anders dan voorgaande jaren was er dit jaar professionele begeleiding vanuit Papendal, waar intensieve trainingssessies voltooid werden. Er was een heuse trainingsweek belegd, met twee oefenduels tegen Polen. De dames waren fitter en gretiger dan ooit om een prachtig WK te spelen. Opvallend feit? De honger, de drive, de eerzucht, de focus, het trots zijn om voor je land te spelen. De drie zilveren medailles, twee wereldtitels op de afgelopen zes WK’s bewijzen dat. Tel daarbij ook de U18 wereldtitel dames van Mexico in de kwalificatiegroep op en er blinkt nog meer eremetaal aan de vrouwenkant. En nee, we het vergeten het niet: één degradatie bij de ‘grote’ vrouwen en één bij de U18 dames moeten we ook noteren.
Het is veel te simpel om te stellen dat deze mentaliteitsfactoren bij de mannen niet aanwezig zijn. Sterker nog; dat gaat ook veel te ver en daar doe je mensen mee tekort. Maar het is een gegeven dat Doug Mason op dit moment, voor even, Herner EV fan is vanuit het eigen Oranje perspectief. Als Trappers in de Oberliga uitgeschakeld wordt, dan zijn de Tilburgers beschikbaar en kan hij met het sterkste team naar Tallinn.
Dat toernooi begint op 28 april, terwijl Trappers -mits men de serie alsnog wint- op 22 april de Oberligafinale aanvangt. Normaal gesproken is een nationaal team minimaal één dag (vaak twee dagen) van tevoren in de speelstad aanwezig, dus 26 april vertrekt de ploeg (waarschijnlijk) naar Estland. Precies op die dag staat het derde duel in de finale van de Oberliga gepland. Tilburg zal de theoretische finale dan in drie duels moeten beslissen, maar dan nog is de vraag of het allemaal wel te realiseren is om Trappers toe te voegen aan de WK selectie. Of vooral: is het wenselijk, met het oog op de BeNe League spelers, die inmiddels al een paar weekjes de voorbereiding zijn ingegaan met Oranje?
ONDUIDELIJKHEID
Vooral dat laatste aspect is killing voor de keuzeheren. Vanuit het sportieve aspect snapt iedereen, dat een coach met zijn sterkste team naar een toernooi wil afreizen. Maar op het moment dat een bond, coach of selectie zich in allerlei bochten moet wringen om de mannen van Stappegoor aan de selectie toe te kunnen voegen, moet wellicht de vraag naar boven komen: moeten we dit niet anders gaan doen? Daarbij; vanuit het BeNe League arsenaal zijn flink wat afzeggingen -om diverse redenen- bij Oranje, maar ook vanuit Tilburg zijn die er. Kevin en Mitch Bruijsten en Nardo Nagtzaam zullen bijvoorbeeld niet bij Oranje zijn.
De inconsistentie van de selectie en het selectiebeleid is de doodsteek voor de langere termijn op twee vlakken: enerzijds voor de motivatie van de spelers die de voorbereiding ingaan, wetende dat ze afhankelijk zijn van wat er in Tilburg gebeurt. Je rijdt flink wat kilometers, bereid je voor met een groep om vervolgens, vlak voor het kampioenschap zelf, te horen ‘Bedankt, maar je zit er niet bij’. Dat laatste gegeven is natuurlijk altijd een risico als je in een selectie van ongeveer 30 man zit en er plek is voor 22 spelers. Maar dan vecht je met die groep van 30 spelers gedurende een periode uit wie op dat moment de beste keuze is voor een bondscoach. Op het moment dat je dan afvalt kun je daar als sportman vrede mee hebben, ondanks dat je vreselijk baalt. De situatie met Trappers is er één waar kromme voorwaarden aan vastzitten voor de buitenwacht. ‘Je mag wel de voorbereiding in, maar als Tilburg beschikbaar is dan kun je vlak voor het einde uitgezwaaid worden’. Funest voor de motivatie van spelers.
Anderzijds ben je op dit moment een Oranje met en een Oranje zonder Trappers. Een Oranje zonder de Oberligaspelers heeft een basisniveau 2A en een Oranje mét Duitse inbreng heeft basisniveau 1B. Maar is dat wel zo? We hebben het nog niet kunnen testen, wat dat aangaat zou het goed zijn (sorry, Tilburgse fans) als Trappers uitgeschakeld wordt. Pas dan hebben we écht vergelijkingsmateriaal, als het gaat om 1B vergelijking. Iemand die daar first hand mee te maken heeft gehad bij Oranje is Chris Eimers, de bondscoach die afzwaaide na het WK Division 1B in Belfast.
SPORTIEF PLAN
“Dit is gewoon een hele lastige situatie en het begint bij IJshockey Nederland. Wanneer zij zeggen, ‘wij willen met het beste Nederlandse team’ naar de toernooien, dan moet je wachten op Tilburg. Dat is simpel en tegelijk hard voor de BeNe League spelers. Naar een WK gaan met het beste team is in de huidige situatie echter volledig gebaseerd op hoop en niet op een sportief plan. In mijn beleving ontbreekt het bij IJshockey Nederland dan ook aan zo’n sportief plan.” zo legt Eimers uit.
De voormalig bondscoach is er trots op dat hij de keuzeheer was bij Oranje. “Als coach heb ik het altijd een enorme eer gevonden om bondscoach te zijn en daar ben ik altijd trots op geweest. Je komt echter ook tot inzicht dat je als coach van Oranje een sportieve ambitie niet kunt vervullen. Alles is gebaseerd op toeval! Voor het toernooi in Belfast werd mij dat steeds meer duidelijk en daarom ben ik niet de juiste coach. Persoonlijk denk ik dat een compleet Oranje kan promoveren naar Division 1A. Een Oranje met BeNe League spelers, aangevuld met de ‘buitenlanders’ is qua niveau de top Division 2A.” Waar het Eimers vooral om draait is de duidelijkheid die geschept moet worden.
“Met beiden is niks mis, maar ik vind dat IJshockey Nederland stelling moet nemen en een duidelijk sportief plan moet maken. Alleen op deze wijze voorkom je een reeks aan afzeggingen van Bene League spelers, die geen interesse hebben in de huidige situatie, niet voor saus op en neer gaan rijden in de voorbereiding, met de kans dat ze aan de kant worden geschoven. Als je zo’n plan hebt, is het de uitdaging om iedereen geïnteresseerd te houden om voor Oranje te spelen. Ook hier ligt een enorme uitdaging voor IJshockey Nederland en dit begint eigenlijk al bij het (selectie)beleid bij de Nationale jeugdteams! Wanneer is welke coach -niet alleen ikzelf- nou écht met het beste Nederlands team op pad geweest? Voor ieder toernooi krijg je als coach te maken met een rits aan afzeggingen, dat is niet normaal.”
Eimers pleit vooral voor helderheid op de lange termijn. “Het is dus in mijn ogen een kwestie van keuzes maken en een sportief plan opstellen. Je kent de huidige situatie met Trappers, die is lastig en daar hoef je jezelf verder niet achter te verschuilen. Kijk in de spiegel, stel jezelf de vraag wat je écht wil en act upon it! Wil je wachten op Tilburg, dan is dat een keuze. De gevolgen zijn dan wel automatisch dat je met Tilburg een medaille kan halen, óf met een incompleet team, zonder het gewenste niveau, afreist naar een WK.”
INZETTEN OP DE VROUWEN
De sport in zijn totaliteit verdient het om weer terug te keren op topniveau en ook qua media aandacht opgepakt te worden. Wanneer we kijken naar de nationale teams, loopt de kortste weg simpelweg via de vrouwen. De dames hebben niet te maken met ‘Tilburgachtige taferelen’ en zijn in die zin consistenter/meer betrouwbaar als het gaat om het materiaal waar een bondscoach mee werkt. Sterker: afgelopen WK misten zij Julie Zwarthoed, alom gezien als één van de beste speelsters in Oranje, maar het collectief zorgde ervoor dat haar gemis opgevangen werd. Dat maakt dat de ploeg niet afhankelijk is van Zwarthoed, maar dat de speelster van SDE een heel grote toegevoegde waarde is binnen het team als zij er wél is.
Met alle perikelen bij de mannen en het ‘kijken naar Trappers’ is van consistentie bij de mannen geen sprake. De mannen van de Oberliga willen elk jaar voor de titel gaan en gezien de recente historie moet je Trappers altijd tot de titelfavorieten rekenen. Natuurlijk vinden de mannen van Stappegoor het tof en een eer om voor Oranje te spelen, maar het moet duidelijk zijn. Desnoods selecteer je je gedroomde Starting Six van Tilburg en zijn de overige plekken voor BeNe League spelers en buitenlanders. Of je werkt zonder Oberliga spelers en kiest er duidelijk voor om de BeNe League spelers en buitenlanders in Oranje te zetten. Dan kun je heel gericht, langer de voorbereiding doen. Want zeg eerlijk: het is leuk dat de spelers van Tilburg in Oranje staan en goed voor de kwaliteit zijn. Maar is de voorbereiding dan ideaal als je zo lang op hen moet wachten, of hen geen eens mee kunt nemen?
VERMARKTEN DUS!
Handbal, waterpolo, volleybal, hockey, zwemmen en recent voetbal. In steeds meer sporten presteren de vrouwen minimaal even goed, of simpel gezegd beter op nationaal team niveau dan de mannelijke collega’s. Het is de hoogste tijd dat we in Nederland de schroom van ons afgooien en vol kiezen voor de vrouwen. Niet dat we de mannen vergeten, maar de vrouwen omarmen. ZIJ zijn degenen die hebben bewezen, met eigen centjes, beperkte middelen, maar een fantastische mindset, tot grote dingen in staat te zijn. Ook in de jongere generaties staan meisjes klaar die zeer talentvol zijn en die een ‘role model’ (nodig) hebben. Kijk naar de U18 dames; ik werd een paar keer aangesproken na het WK in Dumfries. ‘Dan doen jullie zo veel en dan degraderen ze, dat is toch zonde?’ was één van de vragen met afgunstige toon. Wat mensen voor het gemak vergeten, is dat U18 dames net twee jaar officieel bestaat en voor het eerst op een écht eindtoernooi heeft kunnen snuffelen. Alsof je ‘vanuit het niets eventjes’ naar de A-groep doorstoot.
Er wordt bij de jongens via internationale toernooien volop ingezet op ontwikkeling en doorstroom voor later, zodat de stap naar het grote Oranje kleiner wordt en kwalitatief sterker is. Terecht! Tot twee jaar terug was de U18 tussenstap er niet voor jonge meiden. Denk maar aan de ‘oude garde’ als Glynis Barton en Savine Wielenga die dertien en twaalf WK’s bij de senioren achter hun naam hebben staan. Gechargeerd gezegd zijn zij midden in hun puberteit voor de grote leeuwinnen gegooid. Bij het afgelopen WK in Peking waren er maar liefst acht speelsters van de U18 selectie aanwezig, die in Mexico goud wonnen.
Internationale jeugdtoernooien dienen er ook te komen voor de meisjes, net zo zeer als voor de jongens. Let wel; alle talenten -zowel jongens als meisjes- moeten ontwikkeld worden, gestimuleerd worden en -voor wie wil- tot het uiterste uitgedaagd worden om te groeien in niveau. Maar ook daar zit een krom iets, als het gaat om bijdragen aan trainingen. Waarom betalen U18 meisjes (vaak de ouders dus) een bedrag van een paar tientjes aan ijshuur? Dat is niet de juiste prikkel, dan regeert de portomonnee boven de kunde en het talent van een speelster. Datzelfde geldt voor de jonge jongens. €25,00 per training. Als je kwaad in de zin hebt kun je breed selecteren bij de jeugd zien als inkomsten genereren.
Ik snap dat beleid maken geld kost. Maar bij een crowdfundings actie voor een bus worden alleen de jongensteams benoemd. Geen woord over eventuele meisjesteams. Terwijl die toernooien er wel degelijk zijn, want ik heb daar met Andy French, secretaris-generaal bij Icehockey UK over gesproken.
En ik snap eigenlijk niet zo goed dat er nog steeds eigen bijdragen van ouders/speelsters nodig zijn. Wie lang genoeg roept dat er geen geld is, gaat het ook steeds makkelijker geloven. Soms moet je bukken om het geld op te rapen. Fulltime inzetten op structurele geldstromen. Nieuwe netwerken optuigen, de sport onder de aandacht brengen en daar is nu door de prestaties van het vrouwen team écht een hele grote kans voor. Je continu verschuilen achter het ‘geen geld verhaal’ is op een gegeven moment wel klaar. Die LP lijkt bekrast en grijs gedraaid te zijn.
Het NOC*NSF weet al langer van de prestaties van de vrouwen en gaven aan, bij monde van de nieuwe voorzitster Van Zanen, te willen kijken naar opties. Openbaar ook nog eens! Het is ook de hoogste tijd dat NOC*NSF de vrouwen gaan ondersteunen.
Leuk! Mevrouw @AvZanen is de nieuwe voorzitster van @nocnsf Mooie eerste klus: Samen met @TeamNLtweets kijken naar het ondersteunen van ons dames #ijshockey team. Top-16 van de wereld inmiddels, één niveau onder de Winterspelen. Drinkt u koffie of thee? Tot snel! ?♂️ #FaceOffNL https://t.co/cQU3jZ3v1V
— Face-Off.nl (@FaceOffNL) 15 april 2019
Ja ik zeker doen!
— Anneke van Zanen (@AvZanen) 16 april 2019
Dan moet er wel een lange termijn visie liggen, waar ook jeugd in is opgenomen en waar veel aan komt op het commerciële vernuft én het in de markt zetten van dit team en de sport in de breedte. Niet uitbesteed, maar zélf! Er moet alles aan gedaan worden om een hoofdsponsor te vinden voor dit vrouwen team. Het is tijd om te erkennen dat vrouwen ijshockey in Nederland, zeker bij de nationale teams, er wel degelijk toe doet. Waar bij de mannen de focus moet liggen op het creëren van een stabiele BeNe League en het in de markt zetten van die competitie, moet qua nationale teams het damesteam als speerpunt worden genomen. En áls het zo ver is dat NOC*NSF over de brug komt met ondersteuning? Dient dat naar het programma te gaan waar dat voor opgetuigd is en waar de meeste kans is om aansprekend succes mee te behalen bij Oranje. De wereldkampioen van Division 1B vrouwen in Peking dus. Daar staan wij bij Face-Off met zijn allen 100% achter. De tijd voor iedere keer dezelfde excuses aanhoren en verstoppen achter een verhaal waar je zelf invloed op hebt, is definitief voorbij.
